Praca niezbędna do wytworzenia określonego towaru w przeciętnych, społecznie normalnych warunkach produkcji, tj. przy przeciętnym poziomie techniki, umiejętności i intensywności pracy. Wielkość wartości towaru zależy od ilości ucieleśnionej w nim pracy społecznej., nie zaś indywidualnego nakładu pracy każdego wytwórcy. Jeśli indywidualny nakład pracy danego wytwórcy przekracza nakład pracy społecznej, wówczas nadwyżka ta nie znajdzie na rynku ?aprobaty społecznej”. W gospodarce opartej na prywatnej własności środków produkcji wytwórca ten ? jeśli nie zdoła zmniejszyć odpowiednio swoich nakładów pracy ? ulega ruinie. Ujawnia się w tym sprzeczność między indywidualnymi nakładami pracy a nakładami pracy społecznej. Także w ustroju socjalistycznym występują różnice między indywidualnymi nakładami pracy poszczególnych przedsiębiorstw a nakładami pracy społecznej.; nie mają one jednak charakteru sprzeczności antagonistycznych i są likwidowane w drodze usprawniania pracy przedsiębiorstw pozostających w tyle. Wraz z rozwojem sił wytwórczych i wzrostem wydajności pracy zmniejsza się ilość pracy społęcznej potrzebnej do wytworzenia danego towaru.
